Το Σαραντάημερο, ή μικρή Σαρακοστή, όπως είναι γνωστή η νηστεία των Χριστουγέννων, δεν έχει την αυστηρότητα της Μεγάλης Σαρακοστής.
Αρχίζει στις 15 Νοεμβρίου και λήγει στις 24 Δεκεμβρίου, παραμονή των Χριστουγέννων.
Κατά τη διάρκειά της δεν καταλύεται το κρέας, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα αυγά.
Αντίθετα: για τις πρώτες τριάντα τρεις ημέρες της, (που συμβολίζουν τα χρόνια της ζωής του Ιησού Χριστού), δηλαδή μέχρι τις 17 Δεκεμβρίου, έχουμε κατάλυση ιχθύος όλες τις μέρες, εκτός Τετάρτης και Παρασκευής.
Το ψάρι επίσης καταλύεται στη γιορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου στις 21 Νοεμβρίου, οποιαδήποτε ημέρα και να πέσει.
Από τις 18 έως τις 23 Δεκεμβρίου καταλύεται μόνον το λάδι, εκτός Τετάρτης και Παρασκευής.
Την πρώτη ημέρα της νηστείας (15η Νοεμβρίου) καθώς και την τελευταία ημέρα της (24η Δεκεμβρίου), παραμονή Χριστουγέννων, τηρείται αυστηρή νηστεία.
Από που προέρχεται η λέξη νηστεία
Η λέξη νηστεία είναι σύνθετη και προέρχεται από το αρνητικό μόριο νη και το ρήμα εσθίω, που είναι άλλος τρόπος του έσθω και τουέδω και που σημαίνει τρώγω. Νήστις – η πρώτη λέξη που δημιουργήθηκε – σημαίνει αυτός που δεν εσθίει, που δεν τρώγει. Από την λέξη αυτή στη συνέχεια προήλθε το ρήμα νηστεύω και το αφηρημένο ουσιαστικό νηστεία, που αρχικά σήμαινε την πλήρη αποχή από τροφές και ποτά, δηλαδή την ασιτία και ατροφία.
ΝΗΣΤΕΙΑ- πότε και πώς νηστεύουμε
Ή χριστιανική ζωή είναι ασκητική αγώνας να ελευθερωθούμε από το ζυγό της αμαρτίας και την κυριαρχία των παθών προσπάθεια να φθάσουμε με τη χάρη του Κυρίου στον αγιασμό και στη θέωση. Στον αγώνα αυτό σημαντικότατη θέση κατέχει και ή νηστεία.
Ή νηστεία είναι εντολή του Θεού αρχαιότατος θεσμός της Εκκλησίας· όπλο από τα βασικότερα της εν Χριστώ ζωής. Με τη νηστεία πού κάνουμε:
* αποκρούουμε τις επιθέσεις του διαβόλου
* χαλιναγωγούμε τις άτακτες επιθυμίες της σάρκας
* καθαρίζουμε την ψυχή μας από τα διάφορα πάθη
* αποδιώκουμε τους αισχρούς λογισμούς
* βοηθούμαστε στην προσευχή
* ενισχυόμαστε στον αγώνα για την απόκτηση των χριστιανικών αρετών.
Ή σημασία πού έχει για τη χριστιανική ζωή ή νηστεία οδήγησε την Εκκλησία μας στο να καθορίσει με σοφία και τον χρόνο και τον τρόπο με τον όποιο οι ορθόδοξοι χριστιανοί οφείλουμε να νηστεύουμε. Στη συνέχεια παραθέτουμε τις εκκλησιαστικές νηστείες ολοκλήρου του έτους.